Arabuluculuk sürecinde, tarafların kendi kararlarını özgürce ve aydınlanmış bir şekilde verebilmesi esastır. Bu süreçte arabulucunun rolü, tarafların karar alma sürecini desteklemek ve etkili iletişimi sağlamaktır. Tarafların kendi iradeleriyle hareket edebilmeleri için arabulucunun tarafsızlık, bağımsızlık ve objektiflik ilkelerine sıkı sıkıya bağlı kalması gerekmektedir. Bununla birlikte, arabulucunun rolü sadece taraflara destek olmak ve iletişimi kolaylaştırmakla sınırlıdır; karar verme yetkisi tamamen taraflara aittir. Bu kapsamda, arabuluculuk sürecinde belirli ilkeler ve yükümlülükler bulunmaktadır. Bu ilkelerden biri de tarafların eşitliği ve kendi kararlarını serbestçe verebilme hakkıdır.
- Tarafların Özgür ve Aydınlanmış İradeyle Karar Vermesi: Arabuluculuk sürecinde, tarafların kendi kararlarını özgürce ve aydınlanmış bir şekilde vermeleri esastır. Bu, tarafların sürece başlarken, süreç boyunca ve sonuç aşamasında herhangi bir dış etki veya baskı altında olmadan karar vermelerini ifade eder. Tarafların katılımı tamamen gönüllüdür ve kararlarını serbestçe verebilirler.
- Arabulucunun Karar Vermeye Müdahale Etmemesi: Arabulucu, tarafların kendi kararlarını vermelerini sağlamakla yükümlüdür ancak bu kararlara müdahale etmez. Arabulucunun rolü, taraflara süreç hakkında bilgi vermek, iletişimi kolaylaştırmak ve tarafların ihtiyaçlarını anlamak şeklindedir. Arabulucu, tarafların kendi çıkarlarını korumalarını ve kendi kararlarını alabilmelerini desteklemelidir.
- Arabulucunun Rolünü Taraflara Açıklaması: Arabulucu, arabuluculuk sürecindeki rolünü taraflara net bir şekilde açıklamalıdır. Hazırlık aşamasında veya ilk toplantıda, arabulucunun tarafsız bir aracı olduğunu, karar verme yetkisinin taraflarda olduğunu ve arabulucunun sadece iletişimi kolaylaştırmak ve uzlaşmayı teşvik etmek için orada olduğunu vurgulamalıdır.
- Tavsiye Vermeme ve Danışmanlık Yapmama İlkesi: Arabulucu, taraflara hukuki veya mesleki tavsiyelerde bulunmamalıdır. Ancak, gerektiğinde tarafları aydınlatmak ve uzmanlara danışmalarının önemini vurgulamak için bilgi sağlayabilir. Arabulucu, tarafların kendi bilinçli kararlarını verebilmeleri için gerekli desteği sağlamalıdır.
- Tarafları Etkilememe İlkesi: Arabulucu, tarafların kendi kararlarını etkilemek amacıyla anlaşma bedeli veya ücret konularında baskı yapmamalıdır. Arabulucunun objektifliği ve tarafsızlığı, taraflar arasında adil bir müzakere ortamının korunması için son derece önemlidir. Bu nedenle, arabulucu tarafların karar alma sürecinde herhangi bir dış etkiye maruz kalmamalarını sağlamak için titizlikle hareket etmelidir.